Poetemáticas 5: poesía grega

Nun manuscrito do século X que contén unha manchea de poemas de todas as épocas da poesía grega aparecen uns cincuenta poemas que conteñen cuestións matemáticas. A maioría son os típicos problemas de mazás polos que todos pasamos de pequenos, pero hai de todo. Aí vos vai algún a ver se os dades resolto.

Ἁ Κύπρις τὸν Ἐρωτα κατηφιόωντα προσηύδα:

Τίπτε τοι, ὦ τέκος, ἄλγος ἐπέχραεν; ὅς δ' ἀπάμειπτο.

Πιερίδες μοι μῆλα διήρπασαν ἄλλυδις ἄλλη,

αἰνύμεναι κόλποιο, τὰ δὴ φέρον ἐξ Ἐλικῶνος.

Κλειὼ μὲν πέμπτον λάβε. δωδέκατον δέ

Εὐτέρπη. ἀτὰρ ὀγδοάτην λάχε δῖα Θάλεια.

Μελπομένη δ' εἰκοστὸν ἀπαίνυτο. Τερψιχόρη δὲ

τέτρατον. ἑβδομάτην δ' Ἐρατώ μετεκίαθε μοίρην.

ἡ δὲ τριηκόντων με Πολύμνια νόσφισε μήλων.

Οὐρανίη δ' ἑκατὸν τε καὶ εἴκοσι. Καλλιόπη δὲ

βριθομένη μήλοισι τριηκοσίοισι βέβηκε.

σοὶ δ' ἄρα κουφοτηρῃσιν ἐγὼ σὺν χερσὶν ἱκάνω,

πεντήκοντα φέρων τάδε λείψανα μῆλα θεάων.

Afrodita dicíalle a un entristecido Eros:

“Pero por que a dor se botou sobre ti?” E este contestou:

“As Piérides roubáronme as mazás colléndoas

cada unha para un lado do meu regazo, eu trouxéraas desde o Helicón.

Clío tomou a quinta parte, a doceava parte

Euterpe, e a oitava parte tocoulle á divina Talía,

Melpomene colleu a vixésima parte, Terpsícore

a cuarta parte, Erato perseguía a sétima parte.

Polimnia rouboume trinta mazás.

Urania cento vinte, Calíope

ía cargada con trescentas mazás.

Eu veño a ti coas mans ben lixeiras,

con estas cincuenta mazás que me deixaron as deusas”.

   

Τίπτε με τῶν καρύων ἕνεκεν πληγῇσι πιέζεις; 

ὦ μῆτερ, τάδε πάντα καλαὶ διεμοιρήσαντο

παρθήνοι. Ἡ γὰρ ἐμεῖο Μελίσσιον ἕβδομα δοιά,

ἡ δὲ δυωδέκατον Τιτάνη λάβεν. ἕκτον ἔχουσιν

καὶ τρίτον Ἀστυόχη φιλοπαίγμονες ἠδὲ Φίλιννα.

εἴκοσι δ`ἁρπάξασα Θέτις λάβε, δώδεκα Θίσβη.

ἡ δ', ὅρα, ἡδὺ γελᾷ Γλαύκη παλάμῃσιν ἔχουσα

ἕνδεκα. τοῦτο δέ μοι κάρυον περιλείπεται οἷον.

Pero por que me atormentas con golpes por unhas noces?

Madre, unhas guapas nenas repartíronse todas estas.

Pois de min colleu Melisiña dúas sétimas partes,

Titane a doceava. As alegres Antíoque e Filina

teñen a sexta e a terceira parte.

Vinte colleu Tetis roubándoas, Tisbe doce.

Glauca, mira para ela, ri docemente tendo nas mans

once, a min só me resta unha única noz.

[Tradución de Servando Lois]